چراغ سبز به بمب خوشه‌ای؛ از موشک «اتکمز» چه می‌دانیم؟

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از نیویورک‌تایمز، پس از انتشار گزارشی درباره تصمیم جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر صدور مجوز برای اوکراین جهت استفاده از تسلیحات دوربرد علیه خاک روسیه، این روزنامه آمریکایی در گزارشی به بررسی نحوه عملکرد موشک‌های دوربرد «اتکمز» پرداخته است.

اوکراین به دفعات خواستار استفاده نامحدود از این موشک‌ها شده است و دولت بایدن با ابراز هراس از واکنش تلافی‌جویانه سهمگین مسکو، از ارائه مجوز خودداری کرده بود. حالا به نظر می‌رسد که این مجوز برای این نوع موشک‌ها صادر شده است!

کار این موشک‌ها چیست؟

اتکمز در کارخانه لاکهید مارتین تولید می‌شود و موشک بالستیک کوتاه‌بردی است که بسته به نوع و مدل، قادر به هدف قرار دادن اهداف تا ۳۰۰ کیلومتر با کلاهک حاوی حدود ۱۷۰ کیلوگرم مواد منفجره است. موشک‌های بالستیک نسبت به موشک‌های توپخانه‌ای در ارتفاع به مراتب بالاتری حرکت می‌کنند و به دلیل جاذبه، با سرعتی فوق‌العاده زیاد به زمین اصابت می‌کنند.

این موشک‌ها با استفاده از موشک‌اندازی‌های قابل جابه‌جایی «هیمارس» که آن را هم آمریکا برای اوکراین تأمین کرده است و همچنین موشک‌اندازی قدیمی‌تر انگلیسی و آلمانی مدل M۲۷۰، قابل شلیک هستند.

اغلب به اتکمز موشک «دوربرد» اطلاق می‌شود که اصطلاحی شخصی است و امکان دارد که بر پایه حقایق نباشد. درست است که این موشک‌ها بیشتر از موشک‌های اوکراینی قادر به رسیدن به خاک روسیه هستند اما نمی‌توانند همچون موشک‌های کروز یا موشک بالیستیک قاره‌پیما، مسافت‌های دور را بپیمایند.

این موشک‌ها در دهه ۱۹۸۰ و با هدف شلیک به اهدافی ارزشمند در عمق خاک شوروی سابق از مسافتی دور تولید شد. در آن برهه که آمریکا عمدتاً از «بمب کودن» و سایر مهمات غیرهدایت‌شونده استفاده می‌کرد، از اتکمز به عنوان یک سلاح هدایت‌شونده کمیاب یاد می‌شد.

پنتاگون امروزه دو نسخه اتکمز در زرادخانه‌اش دارد؛ یک سلاح خوشه‌ای و دیگری که تنها یک خرج اصلی را حمل می‌کند.

چرا آمریکا منتظر ماند؟

تصمیم‌گیری درباره تسلیح اوکراین به اتکمز از ابتدای جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، همواره یک موضوع حساس بوده است. از همان ابتدای حمله روسیه، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین خواستار تسلیحاتی شده بود که قادر به رسیدن به عمق قلمروی روسیه و متعاقباً عمق خاک مسکو باشند.

آمریکا پارسال برای اوکراین اتکمز تأمین کرد اما دولت بایدن تا به امروز از صدور مجوز استفاده از آنها از مناطق مرزی علیه خاک روسیه خودداری کرده بود. کاخ سفید همواره نگران بوده است که اگر اوکراین با این موشک عمق خاک روسیه را هدف بگیرد، آنگاه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با واکنشی سخت پاسخ خواهد داد.

بایدن گفته بود که «در تلاش است تا از جنگ جهانی سوم اجتناب کند.» برخی مقامات پنتاگون نیز با تأمین این موشک‌های برای اوکراین به دلیل تولید محدودشان، مخالفت کرده‌اند.

اوکراین چگونه از آنها استفاده خواهد کرد؟

براساس گزارش‌ها، ارتش روسیه خود را برای یک حمله گسترده با حدود ۵۰ هزار سرباز به مواضع اوکراین در منطقه کورسک هستند و قصد دارند این منطقه را که اوکراینی‌ها در آگوست بخشی از آن را تصرف کردند، پس بگیرند.

اوکراینی‌ها می‌توانند از اتکمز برای حمله به اردوگاه نیروهای روسیه، برخی تجهیزات نظامی کلیدی مراکز لجستیکی، انبارهای مهمات و خطوط تأمین در عمق خاک روسیه استفاده کنند. این حملات می‌تواند به اوکراین در کاهش تأثیر ضدحملات روسیه کمک کند.

بایدن پارسال با ارسال صدها موشک اتکمز به اوکراین برای استفاده علیه مناطق تحت کنترل روسیه از جمله شبه‌جزیره کریمه موافقت کرد اما مشخص نیست که چه تعداد از این موشک‌ها در زرادخانه اوکراین باقیمانده است.

آیا آمریکا از اتکمز در جنگ استفاده کرده است؟

ارتش آمریکا در سال ۱۹۹۱ در جریان جنگ خلیج موسوم به «عملیات طوفان صحرا»، حدود ۳۰ موشک اتکمز شلیک کرد. این موشک‌ها برای حمله به موشک‌اندازی بالستیک برد متوسط و همچنین سایت‌های موشکی زمین به هوای عراق مورد استفاده قرار گرفت. نسل اول این مهمات خوشه‌ای قادر به طی مسافت حدود ۱۶۰ کیلومتری بودند و پس از رسیدن بالای سر اهداف، ۹۵۰ ریزبمب رها می‌کردند.

پنتاگون بعدها با اشاره به اینکه این بمب‌های خوشه‌ای اغلب عمل نمی‌کنند و در نتیجه به کشته و زخمی شدن نظامیان و غیرنظامیان پس از پایان جنگ منجر می‌شوند، استفاده از آنها را محدود کرد.