متعلَّق تمدن، انسان و جامعه انسانی است/ پیوند فقه با تمدن اسلامی

به گزارش خبرگزاری مهر، هشتمین درس گفتار از سلسله درس گفتارهای «فلسفه تمدن نوین اسلامی» توسط حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا، عصر سه شنبه ۷ شهریورماه در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

این درس گفتارها که طی ۱۰ هفته ارائه می شود، اصلی ترین مباحث مربوط به ماهیت، مولفه ها و الزامات شکل گیری تمدن جدید اسلامی را مورد بحث قرار می دهد و متن آن نیز پس از ویرایش به صورت کتاب منتشر می شود.

خلاصه ای از سخنان حجت الاسلام دکتر غلامی در هشتمین جلسه از این درس گفتار در ادامه می آید:

غلامی با اشاره به اینکه وجود علمی مدون و شفاف که در هر دورانی ضمن بازکردن گره های نظری گوناگون، فهم مناسبی را نسبت به تکالیف شرعی ایجاد بکند، عقلاً ضروری است که این علم را، علم فقه می نامیم. ابراز کرد: فقه آن دانشی است که با اقامه دلیل کافی؛ تکلیف انسان مسلمان را در قبال امور فردی و اجتماعی، به ویژه حوادث نوظهور معین کند که در اصطلاح به این کار فقه، «عملیات استنباط حکم شرعی» اطلاق می شود.

وی تاکید کرد: در هر امری – اعم از کوچک و بزرگ – که شریعت الهی بر حسب قاعده و نه استثناء اراده فرموده تا انسان مسلمان را تحت هدایت و دستگیری خود قرار دهد، انسان مسلمان موظف به دریافت حکم شرعی یا وظیفه عملی و اجرای آن است.

رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا تاکید کرد: فهم اراده شریعت بر عهده علم کلام است و این علم کلام است که با بحث و مداقّه اجتهادی در آیات و روایات و همچنین ارائه براهین عقلی، در نهایت درباره قلمرو دین به جمع بندی می رسد.

این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: از بطن قرآن، می توان به صدها آیه ناظر بر احکام عملی اعم از فردی و اجتماعی دست پیدا کرد که بعضی عدد آیات الاحکام را به پانصد مورد رسانده اند. اهمیت قرآن از این جهت روشن تر می شود که اولاً، به دلیل امکان تحریف کلام معصوم(ع) و ثانیاً به دلیل تقدم زمانی قرآن بر سنت و اثبات حجیت سنت به واسطه قرآن و در مرتبه بعدی، عقل، قرآن ثقل اکبر است و معیار صحت یک روایت، عرضه آن به قرآن است.

وی گفت: اصول فقه، نقشی را که منطق برای فلسفه ایفا می کند، برای فقه ایفا می کند و آن عبارت است از بکارگیری روش ها و ابزارهای ، مشترکی که از طریق آن بتوان به استنباط فقهیِ درست، نائل شد.

غلامی در ادامه سخنانش افزود: هرچند در تمامی علوم انسانی اسلامی چتر دین و شریعت باز است و هر آنچه با دین و شریعت مغایرت داشته باشد، خود به خود از دایره علوم انسانی اسلامی خارج است.

این محقق و نویسنده کشورمان در انتها با بیان اینکه فقه در فرایند شکل گیری تمدن نوین اسلامی از نقشی کلیدی برخوردار است و علت آن این است که متعلَّق تمدن، انسان و جامعه انسانی است و از این جهت، با فقه مشترک است، ابراز کرد: پیوند فقه با تمدن نوین اسلامی چه در مقام شکل گیری تمدن و فراهم سازی مقدمات آن و چه در مقام رشد و تکامل تمدن نوین اسلامی، لازم و مفید است.

علاقه مندان جهت مطالعه بیشتر می توانند به gholami.sccsr.ac.ir/?p=1806 مراجعه کنند.