ثبت گونه جدید گیاهشناسی در چهارمحال و بختیاری

امین زراعتکار در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: سرزمین ایران یک گَونِستان بزرگ است و بزرگ‌ترین سرده گیاهی در ایران و نیز استان چهارمحال و بختیاری سرده گون است.

وی افزود: ترکیب خاک ایران عمدتاً متشکل از خاک‌های قلیایی است و به همین دلیل بزرگ‌ترین تیره گیاهی ایران از گونه‌های این تیره است که برای رشد متکی به چنین خاک‌هایی هستند.

استادیار بخش تحقیقاتی جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: گونه‌های این تیره نقش بسیار مهمی در بالا رفتن ترکیب آلی و حاصلخیزی خاک دارند و نوع خاصی از باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن همزیستی مسالمت‌آمیزی با گونه‌های تیره بقولات دارند و باعث تثبیت نیتروژن جَو به درون درون خاک و در نتیجه حاصلخیزی خاک به صورت طبیعی می‌شوند.

زراعتکار با اشاره به اینکه استان چهارمحال و بختیاری از مراکز مهم و نقاط داغ تنوع زیستی سرده گون در کوه‌های زاگرس و دنیا است، گفت: حدود ۱۰ درصد از گونه‌های این سرده در این استان رشد می‌کنند.

این گیاهشناس عنوان کرد: پژوهشگران جوان مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری با همکاری استاد بنامِ گون دنیا، علی‌اصغر معصومی، در یک بررسی جامع از گون‌های استان، گونه‌ای جدید از گون به اسم Astragalus centro-zagrosicus را به ثبت رساندند.

زراعتکار محل جمع‌آوری این گونه را مراتع شهرستان بِن عنوان و خاطرنشان کرد: این گونه در طبقه بحران انقراض گرفته است.

وی اضافه کرد: گون‌ها همواره در اولویت حفاظت سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی ایران قرار دارند و در طرح‌های مختلف معمولاً باید یک استعلام از وضعیت منطقه بخصوص در مورد حضور گونه‌های گون حاصل شود.

استادیار بخش تحقیقاتی جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: این قسمت از استان تنوع بالایی از گونه‌های گون دارد و بیش از ۱۰ گونه از آنها در این مراتع به ثبت رسیده است و با این حال، پیشروی باغات، واگذاری زمین‌های منابع طبیعی به ویژه اراضی شیب دار برای کشت محصولات کشاورزی و چرای مفرط باعث فرسایش شدید خاک و از بین رفتن بسیاری از گونه‌های گیاهی و کاهش چشمگیر تنوع زیستی در اینجا شده است.

زراعتکار تاکید کرد: لازم است سازمان‌های اشاره شده در کنار بالا بردن سطح آگاهی عمومی، اقدامی جدی و سریع در توقف این تخریب‌ها در منطقه انجام دهند.

کشف دوم، دورگه جدید عروس سنگ

وی تصریح کرد: "عروس سنگ" ویژگی‌های متمایز از سایر گیاهان دارد و به طرز بسیار شگفت‌انگیزی و با تطبیق خود با شرایط محیطی از نظر محل رویش، تأمین آب و تغذیه دارای ویژگی‌های ممتاز در رنگ، زیبایی، تکثیر و رویش است و در صخره‌ها، شکاف‌های کوه و دیواره‌های سنگی می‌روید.

استادیار بخش تحقیقاتی جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری ویژگی اختصاصی عروس سنگ را گلدهی آن بیان کرد و یادآور شد: زمان گلدهی عروس سنگ در اواخر زمستان تا خردادماه است و این زمانی است که گیاهان دیگر به گل نرفته‌اند.

این متخصص گیاهشناسی گفت: عروس سنگ گیاهی است که عمده مکان رویشی آن در ایران و در دامنه‌های زاگرس است و استان چهارمحال و بختیاری، به تنهایی، یک چهارم گونه‌های عروس سنگ‌های دنیا را داراست، همچنین برخی از گونه‌های عروس سنگ از آذربایجان غربی و شرقی تا فارس، قابل مشاهده است.

زراعتکار افزود: این کشف به افتخار زنده یاد دکتر سید آهنگ کوثر از متخصصان آبخوان‌داری کشور و به نام Dionysia × kowsarana Zeraatkar & Khajoei Nasab نامگذاری شده است.

وی ادامه داد: این گیاه حد واسط دو والد خود یعنی Dionysia bryoides و Dionysia diapensiifolia است.

استادیار بخش تحقیقاتی جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: این گیاه دومین دورگه این سرده در دنیا است.

زراعتکار خاطرنشان کرد: جزئیات این دو کشف در مجله Phytotaxa و در آدرس Astragalus boldajiensis and Astragalus centro-zagrosicus (Fabaceae), two new species from west of Iran قابل مشاهده است.