خبرگزاری مهر_ گروه استانها _محدثه جوان دلویی؛ پژوهشگران پر استناد، به پژوهشگرانی گفته می‌شود که بیشترین استنادات را به مقالات علمی خود دریافت کرده‌اند و در حوزه موضوعی خود به عنوان پژوهشگر تأثیرگذار در سطح بین‌المللی معرفی می‌شوند.چندسالی است که نام پژوهشگران خراسان شمالی در این لیست قرار می‌گیرد. این دانشمندان محقق در دنیا پرآوازه هستند اما به دلیل بی توجهی مدیران و مسئولان استان ناشناخته اند. سال‌هاست که روز و هفته پژوهش در برگزاری همایش و سخنرانی و نمایشگاهی خلاصه می‌شود و ایده‌های فناورانه پژوهشگران در حاشیه می‌ماند و به مرحله اجرانمی رسد.
حمایت‌هایی فراتر از حمایت مالی
دکتر امیر امانی استاد و عضو هیئت علمی و معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی هم در لیست دانشمندان برتر دنیا قرار دارد. وی بومی خراسان شمالی است که بعد از اتمام تحصیلاتش به خراسان شمالی برگشت.
وی می‌گوید: سال ۱۳۷۶ از دبیرستان نمونه بجنورد دیپلم گرفتم و سال ۱۳۸۲ مدرک دکترای داروسازی عمومی رو از دانشگاه علوم پزشکی تهران گرفتم سال ۱۳۸۷ مدرک فارماسیوتیکس (داروسازی صنعتی) را از دانشگاه برادفورد انگلستان گرفتم.
وی ادامه می‌دهد: از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷ هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودم و بعد به صورت به دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی آمدم.
وی درباره حمایت از پژوهشگران تاکید می‌کند: علاوه بر حمایت مادی از پژوهشگران باید حمایت‌هایی فراتر از مسائل مالی از پژوهشگران انجام شود. به طور کلی حمایت‌های مادی در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی قابل قبول است، اما آنچه در بحث حمایت از پژوهشگران در دانشگاه‌های استان مورد بحث هست تیم پژوهشی است. افرادی که تحت عنوان همکار برای پژوهشگر اصلی فعالیت می‌کنند و می‌توانند کارشناس آزمایشگاه، دانشجوی تحصیلات تکمیلی یا محقق پسادکترا باشند.
تیم پژوهشی قوی
این دانشمند برتر دنیا می‌گوید: یک پژوهش خوب نیاز به تیم پژوهشی قوی دارد. خیلی از پژوهشگران علاقه دارند که کار فناورانه انجام بدهند و در حقیقت ایده‌های خودشان را به ثروت تبدیل کنند. زیرساخت‌های خوبی هم برای این موضوع در استان دیده شده که مراکز رشد دانشگاه‌های مختلف، مجموعه پارک علم و فناوری و صندوق پژوهش و فناوری در این زیست بوم نقش‌های مؤثری بازی می‌کنند. اما تبدیل علم به ثروت نیازمند شکل‌گیری تیم‌های پژوهشی است که لازم است از طرف دانشگاه‌ها مورد تاکید قرار گیرد.
استفاده از فناوری نوین در داروسازی
دکتر امانی در توضیح زمینه تحقیقاتی‌اش می‌گوید: در زمینه نانو داروها کار می‌کنم. با کاهش اندازه ذرات داروها به نانومتر می‌توانیم ویژگی‌های بسیار جالبی از داروها ببینیم. مثلاً جذب داروها بسیار بیشتر می‌شود یا اثر درمانی آنها افزایش می‌یابد.
وی با اشاره به اینکه نیازهای پژوهشی استان در زمینه فرآورده‌های گیاهی و فرمولاسیون آنها با استفاده از فناوری‌های نوین هست، تصریح می‌کند: همچنین انجام پژوهش‌های کاربردی در زمینه بیماری‌های بومی مثل سالک برای این استان ضروری است.
وی در پاسخ به این سوال که چه ملاک‌های علمی برای دانشمند برتر دنیا شدن مهم است، می‌گوید: مؤسسه clarivate analytics فعالیت پژوهشگران دنیا را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. همه ساله یک درصد از پژوهشگران که بیشترین میزان استناد از سایر مقالات داشتند معرفی می‌شوند.
دکتر امانی با بیان اینکه مسئولان استان لازم است پژوهشگرانی که در زمینه‌های مختلف پیشتاز هستند را مورد حمایت‌های ویژه قرار دهند، اضافه می‌کند: انجام پژوهش‌های عمیق و کاربردی که بتوانند در تقویت اقتصاد دانش بنیان مؤثر باشند، نیازمند توجه ویژه از سوی دستگاه‌های اجرایی است.
هیچ حمایتی از پژوهشگران نیست
دکتر حسن سجادی دانشیار گروه مهندسی مکانیک دانشگاه بجنورد و جز دانشمندان برتر دنیا است. بیشتر موضوعات پژوهشی وی در زمینه انرژی و انتقال ذرات ازجمله ویروس و گرد و غباراست.
وی می‌گوید: هیچ‌گونه حمایت خاصی از پژوهشگران استان نمی‌شود و اصولاً سیاست گذران حوزه پژوهش تمایلی به حمایت از پژوهشگران در این زمینه ندارند.
وی با اشاره به اینکه به ندرت ممکن است طرح پژوهشی به مرحله اجرا برسد، عنوان می‌کند: این موضوع هم به این دلیل است که متولیان امر تمایلی به تغییر و اصلاح فرآیندها ندارند.
دکتر سجادی با گلایه از اینکه برای مسئولان استان درخشش اعضای هیئت علمی در سطح کشوری و جهانی هیچ اهمیتی ندارد، تاکید می‌کند: تا کنون ۵ سال در این لیست بوده‌ام اما برای هیچکدام از مسئولین استانی اهمیتی نداشته است.
وی اضافه می‌کند: ارجاعات داده شده به فعالیت‌های پژوهشی‌ام در دنیا، نشان دهنده ارزشمند بودن آنهاست اما متأسفانه برای مسئولان استان اهمیتی ندارد.
کاهش انتشار آلاینده‌ها ضرورت پژوهشی در استان است
این عضو هیئت علمی گروه مهندسی مکانیک دانشگاه بجنورد تصریح می‌کند: کاهش انتشار آلاینده‌ها و گرد و غبار که مدتی است استان درگیر آن شده است، کاهش میزان مصرف انرژی صنایع بزرگ استان از ضرورت‌های پژوهشی خراسان شمالی است.
سجادی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین موضوع، لزوم تغییر رویکرد و نگاه مسئولان استانی در زمینه پژوهش و اهمیت آن است که متأسفانه درک درستی در این خصوص وجود نداشته و به همین دلیل در اکثر شاخص‌ها خراسان شمالی در رتبه آخر کشور قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد :۴ سال قبل طرحی برای اداره کل‌محیط زیست استان در خصوص شناسایی کانون‌های گرد و غبار در استان انجام دادیم و اخطارها و توصیه‌های لازم ارائه شد، استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان شمالی هم در جریان این طرح هستند و جلسه مشترکی در سال ۱۴۰۳ در خصوص پیشنهادهای رفع این مشکل برگزار شد اما متأسفانه این طرح به مرحله اجرا نرسید.
صنایع استان تمایلی به همکاری با دانشگاه‌ها ندارند
وی تاکید می‌کند: صنایع بزرگ استان از جمله پتروشیمی، آلومینا، سیمان و … تمایلی به همکاری با دانشگاه‌ها برای حل مشکلات خود ندارند و تا کنون با وجود تلاش‌های فراوان و برگزاری چندین جلسه مشترک هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است. لازم است در این خصوص تحقیق شود که چه میزان از بودجه پژوهشی صنایع بزرگ استان در داخل استان هزینه شده است! چه میزان مسئولیت اجتماعی خود را در استان اجرا کرده‌اند؟!
۴ دوره جز لیست پژوهشگران برتر دنیا هستم
دکتر محمد حاتمی دانشمند برتر دنیا که رئیس دانشگاه دانشگاه فنی مهندسی اسفراین است. وی از سوی مؤسسه کلاً ریویت به عنوان دانشمند یک درصد برتر دنیا شناخته شد.
حاتمی می‌گوید: ۴ دوره پژوهشگر برتر خراسان شمالی در حوزه فنی و مهندسی بودم و امسال هم به عنوان پژوهشگر برتر حوزه فنی و مهندسی دانشگاه‌های خراسان شمالی معرفی شدم و در سال‌های ۹۴،۹۶،۹۸ عنوان پژوهشگر برتر خراسان شمالی را کسب کردم.
وی درباره حمایت از محققان و پژوهشگران خراسان شمالی اظهار می‌کند: قطعاً با توجه به اینکه خراسان شمالی همچنان استان نوپایی است و دانشگاه‌های نوپایی هم به تبع آن دارد، حمایت از پژوهشگران در مقایسه با استان‌های دیگر کم است.
فرصتی برای حمایت از پژوهشگران نیست
وی با تاکید بر اینکه که در کشور ایران حمایت از پژوهشگران آن طور که باید نیست، ادامه می‌دهد: دوره پسادکترا را در دانشگاه شیان جیائوتنگ کشور چین و دوره تحقیقات موتور در دانشگاه آیندهوون هلند گذراندم که در مقایسه با آن کشورها وقتی نگاه می‌کنم می‌بینم که حمایت آن چنانی از پژوهشگران در کشور ایران نمی‌شود و در خراسان شمالی قطعاً با توجه به محرومیت استان، فرصت آن چنانی برای حمایت وجود ندارد.
می‌توان کارهای پژوهشی بین‌المللی انجام داد
حاتمی با اشاره به اینکه با این وجود از حداقل حمایت‌ها برخورداریم و در دانشگاه‌ها حداقل تجهیزات وجود دارد، اظهار می‌کند: با همین تجهیزات می‌توان کارهای پژوهشی انجام داد که در سطح جهان و در سطح ملی و بین‌المللی زبانزد باشد.
رئیس دانشگاه فنی و مهندسی اسفراین ادامه می‌دهد: طرح‌های نو و ایده‌های فناورانه محققان استان کمتر به مرحله اجرایی یعنی به تولید انبوه می‌رسد. برای نمونه شرکتی را در حوزه تصفیه پساب با کمک فناوری نانو ثبت کردیم که محصول فناورانه ای تولید می‌کنیم.
وی اضافه می‌کند: با وجود اینکه پیگیر دانش بنیان کردن این محصول هستیم ولی حمایت‌های آن چنانی نمی‌شویم.
مسئولان دید علمی ندارند
این دانشمند برتر دنیا عنوان می‌کند: مسئولانی که در ارگان‌ها، متولی امر پژوهش هستند دید علمی به فناوری‌های نوین ندارند و بیشتر با همان روش‌های سنتی و قدیمی ترجیح می‌دهند، کاری را انجام بدهند.
وی با تاکید بر اینکه در واقع این موضوع یک معضل بر سر راه پژوهشگران هست، می‌گوید: این دیدگاه باعث می‌شود که خیلی از تولیدات پژوهشی با فناوری نوین به مرحله تولید انبوه نرسید.
حاتمی می‌افزاید: البته این را باید ذکر کنم پروژه‌های بزرگ‌تری وجود دارد که به مرحله اجرایی و انبوه می‌رسد اما تعداد آن اندک و انگشت شمار هست.
راهکارهایی برای کاهش ناترازی انرژی داریم
وی که متخصص حوزه نانو و احتراق در مهندسی مکانیک گرایش انرژی هست، به موضوع ناترازی انرژی اشاره و تصریح می‌کند: اکنون چالش بزرگ کشور واستان ناترازی انرژی است. صنایع بزرگی داریم که بسیار مصرف انرژی بالایی در گاز و برق دارند که می‌توان برای سوخت کوره‌های احتراقی راهکارهایی داد تا مصرف سوخت و انرژی را کمتر و به ناترازی انرژی کمک کرد.
وی تاکید می‌کند: این موضوع، نیازمند این است که همه سازمان‌ها و ارگان‌های متولی این امر، پای کار باشند و کمک کنند تا بتوانیم آن راهکار را به مرحله اجرایی برسانیم.
حاتمی با بیان اینکه در حوزه نانو سیالات احتراق و انرژی در حال پژوهش هستم، می‌گوید: تعداد مقالاتی که یک پژوهشگر چاپ می‌کند و تعداد سایت‌هایی که مقالاتش در آن منتشر می‌شود، یعنی میزان استناداتی که به آن مقاله علمی می‌شود در یک درصد برتر شدن در دنیا نقش دارد.
این دانشمند برتر دنیا اظهار می‌کند: از سال ۹۶ در لیست دانشمندان برتر دنیا هستم و علت اصلی استناداتی است که به ۲۰۰ مقاله علمی‌ام ارجاع شده و بیش از ده هزار سایتی که به مقاله‌های علمی استناد شده است و همین کمک بسیار زیادی کرده که جز لیست یک درصد باشم.
برای جذب دانشمندان یک درصدی بومی تلاشی نمی‌شود
وی با اشاره به اینکه این لیست برای مسئولان استان قطعاً مهم هست که چه تعداد دانشمند یک درصد در استان وجود دارد، تصریح می‌کند: به عقیده من برای ماندگاری و جذب دانشمندان یک درصدی که اصالتاً خراسان شمالی هستند اما در استان‌های دیگر یا خارج از کشور در حال فعالیت هستند، تلاشی نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: باید مسئولان طبق برنامه‌ای علاوه بر نگه داشتن دانشمندان یک درصد تلاش کنند تا با ایجاد بستر و امکانات بهتر بتوانند دانشمندان یک درصد دیگری که در خارج از استان هستند به خراسان شمالی بیاورند.
وی اضافه می‌کند: برای نمونه در دوره‌ای که به دانشگاه فردوسی مشهد منتقل شدم مسئولان دانشگاه تلاش می‌کردند، دانشمندان یک درصد را در دانشگاه جذب کنند، رایزنی‌هایی را انجام دادند و موافقت کردم و به دانشگاه منتقل شدم. آن هم با توجه به اینکه مقاطع تحصیلی‌ام را در دانشگاه فردوسی مشهد بودم و این هم برای مسئولان دانشگاه خیلی مهم بود.
خراسان شمالی محققان کارآمد، بامهارت، جوان و نخبه فراوانی دارد اما رفت و آمدهای مدیران فراوان به این استان باعث شده به این قشر توجه ویژه‌ای نشود و مورد بی مهری قرار گیرند. اغلب محققان هم ترجیح می‌دهند تا در استان‌های دیگر کار کنند و این موضوع باعث عدم توسعه یافتگی استان می‌شود.
نظر شما